Een gedeelde geschiedenis en een vergeten belofte
West-Papoea en Nederland delen een complexe geschiedenis die zijn wortels heeft in de koloniale tijd. Na de soevereiniteitsoverdracht van Indonesië in 1949 bleef Nederlands Nieuw-Guinea, het huidige West-Papoea, onder Nederlands bestuur. Nederland zag zichzelf als verantwoordelijk voor het gebied en investeerde in infrastructuur en onderwijs, maar bleef tegelijkertijd een koloniale macht. In 1961 werd onder Nederlandse leiding een Papoea-parlement opgericht en de Morgenstervlag voor het eerst officieel gehesen, als symbool van een toekomstige onafhankelijke Papoea-staat.
De morele verantwoordelijkheid van Nederland
De overdracht van West-Papoea aan Indonesië leidde tot decennia van onderdrukking en gewelddadige repressie. Veel Papoea’s voelen zich door Nederland in de steek gelaten en beroepen zich op de gedeelde geschiedenis om aandacht te vragen voor hun situatie. Ze wijzen op de morele verplichting van Nederland om zich uit te spreken tegen de mensenrechtenschendingen in het gebied en het recht op zelfbeschikking te steunen.
Ook de rol van Nederlandse militairen in Nieuw-Guinea verdient erkenning. Tussen 1950 en 1962 werden ongeveer 30.000 Nederlandse militairen ingezet om het gebied te verdedigen tegen Indonesische infiltraties. Voor veel veteranen blijft de strijd om Nieuw-Guinea een beladen onderwerp. Ze vochten voor een gebied dat uiteindelijk politiek werd opgegeven, en velen hebben nog steeds een sterke band met de Papoea’s die zij destijds steunden. Ondanks de beloftes die Nederland destijds deed aan de Papoea’s, werd hun toekomst uiteindelijk overgeleverd aan een macht die hen als tweederangsburgers beschouwt.
De Morgenstervlag: symbool van strijd en hoop
De Morgenstervlag blijft hét symbool van de Papoea-identiteit en hun streven naar vrijheid. Echter, in 2014 besloot de organisatie van de Nederlandse Veteranendag dat deze vlag niet langer mocht worden meegedragen tijdens het defilé. Officieel werd dit besluit genomen om politieke statements te vermijden en diplomatieke spanningen met Indonesië te voorkomen. Minister van Defensie Jeanine Hennis-Plasschaert stelde dat alleen officiële regimentsvlaggen waren toegestaan, maar dat veteranen de Morgenstervlag elders mochten tonen.
Tijdens de Veteranendag van 28 juni 2014 werd Iskandar Bwefar gearresteerd omdat hij langs de route met de Morgenstervlag zwaaide naar de Nieuw-Guinea-veteranen. Zijn arrestatie leidde tot veel discussie over de vrijheid van meningsuiting en de erkenning van de Papoea-identiteit in Nederland. Het verbod op de vlag en de arrestatie van Bwefar laten zien hoe beladen het onderwerp nog steeds is. Hoewel Nederland formeel afstand heeft genomen van West-Papoea, blijft de morele vraag bestaan: heeft Nederland niet de plicht om op te komen voor een volk dat ooit op zijn steun rekende?
De gedeelde geschiedenis tussen Nederland en West-Papoea kan niet worden uitgewist. Zolang de Papoea’s blijven strijden voor hun rechten en erkenning, zal de discussie over Nederlands rol en verantwoordelijkheid voortduren.
De Geschiedenis van West-Papoea: Van Nederlands Nieuw-Guinea tot de Proclamatie van 1 juli 1971
Deze tijdlijn biedt inzicht in de belangrijkste momenten van de Papoea’s strijd voor vrijheid en zelfbeschikking.
